به التهاب و عفونت غده های چربی لبه پلک، گل مژه گفته می شود که به شکل توده ای در لبه پلک ظاهر می شوند و بسیار رایج می باشد. در واقع غده های خیلی ریزی در لبه پلک وجود دارند که کارشان ترشح چربی می باشد. در ناحیه لبه پلک غده های عرق نیز وجود دارد ولی بیشتر زدن گل مژه در غده های چربی رخ می دهد.
گل مژه چیست؟
گل مژه یک توده ی قرمز رنگ است که در لبه ی بیرونی پلک ایجاد می شود. این توده مملو از چرک و سلول های التهابی است که هنگام عفونی شدن یک غده یا فولیکول مسدود شده تولید می کنند. لمس کردن گل مژه حساس است و می تواند بسیار دردناک باشد. پزشکان گل مژه را هوردئولوم (عفونت غدد پلک) نیز می نامند. غده عای چربی ریز لبه پلک، ترشحاتی را از خود می دهند که قسمتی از اشک چشم را تشکیل می دهند. گاهی اوقات این غده ها که به آن ها غدد میبومین گفته می شود ترشحاتشان غلیظ می شود. و یا دهانه آن بسته می شود و ترشحات چربی درآن جا باقی می ماند و میزان ترشحات کم و زیاد می شود و ممکن است میکروب وارد آن ناحیه شود و باعث توده ای قرمز رنگ و دردناک و عفونی می شود و گل مژه و یا به اصطلاح پزشکی هوردئولوم ایجاد می شود. اغلب افراد این عارضه را جدی نمی‌گیرند و از حساس بودن آن مطلع نیستند اما توجه داشته باشید حتما باید در این حالت به چشم پزشک مراجعه شود تا درمان گل مژه آغاز گردد زیرا این افراد نیاز به درمان آنتی بیوتیک دارند.
حال گاهی توده ای که تشکیل می شود قرمز و دردناک نیست و یا اینکه قرمز و دردناک هست و عفونت آن خود به خود و یا با تجویز داروهای چشم پزشک درمان می شود . ولی توده ای قلمبه ای شکل که همان توده چربی می باشد در آن ناحیه باقی می ماند ولی دردناک نیست که در اصطلاح پزشکی به آن به آن شائولتیا گفته می شود. ممکن است کمی اثر فشاری داشته باشد و یا اینکه ظاهر فرد را نامناسب کند. در این مواقع در مرحله اول از درمان طبی استفاده می شود و اگر این نوع درمان اثر نداشت از درمان جراحی استفاده می شود و توده برداشته می شود.
انواع گل مژه
گل مژه می تواند در قسمت خارجی (اکسترنال) یا داخل (اینترنال) پلک شما ایجاد شود.
گل مژه های خارجی
گل مژه های خارجی بسیار رایج تر از گل مژه های داخلی هستند. اکثر گل مژه های خارجی از فولیکول مژه ها شروع می شوند. گاهی اوقات، آنها در یک غده ی چربی شروع می شوند و در لبه ی بیرونی پلک شما قرار دارند.
گل مژه های داخلی
گل مژه های داخلی بیشتر در غده ی روغنی در بافت پلک شما (غده میبومین) ایجاد می شوند. این نوع گل مژه ها در حین رشد به چشم شما فشار می آورند، بنابراین نسبت به گل مژه های خارجی دردناک تر هستند
علائم گل مژه
- تورم پلک
- آبریزش چشم
- ترشح زرد رنگ
- حساسیت به نور (فوتوفوبیا)
- احساس وجود شن در چشم
- احساس اینکه چیزی در چشم وجود داشته باشد
- عارضه ی پوستی که در لبه ی پلک ایجاد می شود
عوامل زمینه ساز ایجاد گل مژه
گل مژه در اثر عفونت باکتریایی در غده های روغنی یا فولیکول مو، روی پلک شما ایجاد می شود. این غدد و فولیکول ها می توانند با سلول های مرده ی پوست و سایر مواد زائد مسدود شوند. گاهی اوقات، باکتری ها در داخل آن به دام می افتند و باعث عفونت می شوند. این امر منجر به ایجاد یک توده متورم و دردناک به نام گل مژه می شود. اغلب گل مژه ها توسط استافیلوکوک، نوعی باکتری که روی پوست شما زندگی می کند و به طور معمول بی ضرر است ایجاد می شوند. هنگامی که باکتری ها به چشم شما منتقل می شوند و در غده یا فولیکول مو گیر می افتند، باعث بروز عفونت می شوند.
دست زدن یا مالش چشم رایج ترین راه برای انتقال باکتری ها به چشم و اطراف چشم ها است. برخی از عواملی که خطر ورود باکتری به چشم ها را افزایش می دهند عبارتند از:
- التهاب پلک (بلفاریت)
- استفاده از ریمل یا خط چشم آلوده
- برخی از شرایط پزشکی مانند دیابت
- خارش چشم ناشی از تب یونجه یا آلرژی
- نشستن و پاک نکردن آرایش در طول شب
- بیماری های پوستی، مانند روزاسه و درماتیت سبورئیک
- هر چیزی که احتمال مالیدن چشم شما را افزایش می دهد، مانند کم خوابی
مهمترین عامل ایجاد عفونت چشم و گل مژه
عفونت چشم اغلب به دلیل مراقبت نادرست یا استفاده نادرست از لنزهای تماسی ایجاد می شود. رفتارهایی که خطر ابتلا به عفونت مرتبط با لنز تماسی را افزایش می دهند عبارتند از:
- لنزهایی که به درستی تمیز نشده اند
- لمس کردن لنزها قبل از شستن دست ها
- استفاده از لنز در هنگام خواب
- استفاده مجدد از لنزهای یکبار مصرف
- استفاده از لنزهایی که تاریخ انقضای آنها گذشته
اگر قبلاً دچار گل مژه شده باشید، خطر ابتلا به گل مژه در شما افزایش می یابد. گل مژه ها نیز می توانند پس از بهبودی دوباره عود کنند.
پیشگیری از ایجاد گل مژه
راه هایی که می توانید خطر ابتلا به گل مژه را کاهش داده و از ایجاد آن جلوگیری کنید، عبارتند از:
- لوازم آرایش قدیمی و تاریخ گذشته را دور بریزید.
- بلفاریت، روزاسه و درماتیت سبورئیک را درمان کنید.
- دست های خود را مرتب بشویید تا در تماس با چشم آلودگی را به آن وارد نکنند.
- برای تسکین خارش ناشی از تب یونجه یا آلرژی از داروهای تجویز شده توسط پزشک خود استفاده کنید.
- از لنزهای تماسی در حد معقول استفاده کنید و آن ها را استریل نگه دارید. قبل از لمس لنز های چشمی حتما دستان خود را بشویید.
نکته : گل مژه ها مسری نیستند، اما باکتری ها می توانند از طریق لوازم آرایشی یا هر چیز آلوده ی دیگر منتقل شوند. هرگز نباید اجازه دهید دیگران از لوازم آرایشی، به خصوص ریمل و خط چشم شما استفاده کنند.
گل مژه چگونه درمان می شود؟
هرگز گل مژه را فشار ندهید یا سعی نکنید آن را تخلیه کنید. این کار می تواند عفونت را به بقیه ی قسمت های پلک شما نیز منتقل کند. اغلب گل مژه ها در عرض یک هفته خود به خود از بین می روند. اگر گل مژه در حال بهبودی نباشد، می توان از آنتی بیوتیک موضعی استفاده کرد. کمپرس گرم اولین درمان خانگی برای گل مژه است. می توانید با خیساندن یک حوله در آب داغ بدون اینکه پوستتان بسوزد، به بهبود گل مژه ی خود کمک کنید.
استفاده از یک کمپرس گرم می تواند:
- به مایع شدن مواد سفت شده در گل مژه کمک کند و اجازه دهد این مواد تخلیه شود.
- چرک را در گل مژه ی خارجی به سطح پوست بکشد تا پس از ترکیدن به طور کامل تخلیه شود.
- غده را باز می کند و یک مسیر تخلیه برای چرک و مواد زائد به خصوص در گل مژه های داخلی ایجاد می کند.
آکادمی چشم پزشکی آمریکا استفاده از کمپرس را به مدت 10 تا 15 دقیقه سه تا چهار بار در روز برای کمک به رفع گل مژه توصیه می کند. اگر مستعد ابتلا به گل مژه هستید، استفاده از کمپرس یک بار در روز می تواند از بروز گل مژه ی جدید یا عود گل مژه جلوگیری کند.
ماساژ گل مژه در حین یا بعد از کمپرس گرم به تجزیه ی مواد موجود در گل مژه کمک می کند تا بهتر تخلیه شود. از نوک انگشتان تمیز خود استفاده کنید و به صورت دایره ای حرکت کنید.
شامپوی ملایم یا صابون ملایم روی یک سواب پنبه ای می تواند برای از بین بردن زهکشی و پوسته پوسته شدن استفاده شود. ممکن است مقدار کمی خون در زهکشی وجود داشته باشد که طبیعی است. اگر خون زیاد است، فورا به پزشک مراجعه کنید.
اگر با وجود کمپرس گرم و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی، گل مژه تان باقی بماند، پزشک ممکن است برش و درناژ را انجام دهد. این روش در مطب پزشک انجام می شود.
پس از بی حس کردن پلک، پزشک یک برش کوچک ایجاد می کند و چرک و مواد زائد را تخلیه می کند. ماده ای که برداشته می شود معمولاً زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا تأیید شود که سرطان بسیار نادر اما قابل درمان به نام کارسینوم سباسه نیست.
گاهی اوقات گل مژه به طور کامل بهبود نمی یابد و بدن شما آن را جدا می کند تا التهاب را مهار کند. این منجر به ایجاد یک توده روی پلک شما به نام شالازیون می شود. به نظر می رسد گل مژه است اما حساس یا دردناک نیست. برخلاف گل مژه، ناشی از التهاب است و نه عفونت.
آیا توده ها با درمان جراحی به طور کامل از بین می روند و احتمال بروز دوباره آن ها وجود دارد یا خیر؟
خیر، در واقع هر پلکی دارای 25 تا 30 عدد از این غدد می باشد و برداشتن آن توده چربی به این معنا نمی باشد که آن غده کاملااز بین رفته است. آن غده هنوز وجود دارد و غده های کناری آن نیز وجود دارند و ممکن است گل مژه در همان غده ای که جراحی شده و یا غده ها های دیگر نیز رخ دهد. البته ما بعد از جراحی نکات و توصیه هایی را به بیمار یاد می دهیم که احتمال وقوع گل مژه کمتر شود.
ولی این به این معنا نیست که فرد دیگر دچار زدن گل مژه بر روی پلک نمی شود و احتمال آن همیشه وجود خواهد داشت. ولی می توان با رعایت کردن توصیه های که پزشک به افراد می کند از وقوع مجددآن تا حد زیادی پیشگیری نمود.
سلام وقتتون به نیکی. سوالی داشتم از خدمتتون. گل مژه ای که در قسمت گوشه پلک بالا ایجاد شده و به مدت بالای ۵ سال همچنان از بین نرفته، آیا راه درمانی برای این ضایعه وجود دارد یا خیر؟ بصورت یک توده کوچک و متورم هست که در انتهای پلک بالا وجود دارد و حالت پلک را پُف دار کرده است.
سلام بهتر است معاینه شوید